Page 12 - Konstrukcje Stalowe Nr 133
P. 12
Sektor Budowlany w Polsce
Prof. dr Zofia Bolkowska
Budownictwo – jakie jest?
Do napisania artykułu skłoniły mnie opinie niektórych ekspertów, że bu- Ekonomiczne i społeczne znaczenie
downictwo jest konserwatywne, nie zwiększa produktywności, jest budownictwa
pracochłonne. Jeżeli porównuje się budownictwo z przemysłem, a szczegól-
nie z branżami wysokiej techniki – to różnice są istotne. Ale pod względem Przy relatywnie niewielkim udziale budownictwa w tworzeniu PKB
tempa wzrostu, zmian jakościowych i strukturalnych budownictwo osiągnęło (6–8%) budownictwo spełnia ważne funkcje społeczne. Budownictwo uczest-
sukcesy nie notowane w innych dziedzinach gospodarki, chociaż nie należy niczy w budowie, rozbudowie i modernizacji takich dziedzin jak szeroko po-
pomijać „opóźnień” z przyczyn zarówno obiektywnych jak też zawinionych jęte budownictwo infrastrukturalne, przemysłowe, usługowe. Wiele dziedzin
przez przedsiębiorców. (np. mieszkalnictwo, infrastruktura komunalna, inwestycje proekologiczne)
w odczuciu społecznym wpływają na poziom stopy życiowej.
Po pierwsze – budownictwo charakteryzuje się specyficznymi cechami, któ-
re nie występują w przemyśle, a większość z nich opóźnia i utrudnia rozwój. Po wejściu Polski w struktury unijne budownictwo infrastrukturalne
uzyskało priorytet. W programach współfinansowanych funduszami UE
Po drugie – udział budownictwa w tworzeniu PKB jest relatywnie niewiel- (program „Infrastruktura i Środowisko” oraz „Program budowy dróg krajo-
ki, ale budownictwo spełnia (obok ekonomicznych) ważne funkcje społeczne. wych”) określono zadania do realizacji przez przedsiębiorstwa budowlane.
W latach 2005–2014 budownictwo infrastrukturalne osiągnęło blisko trzy-
Po trzecie – w 2004 r. (rok wejścia Polski do UE) budownictwo znajdowa- krotny wzrost. Na tym tle budownictwo ogólne, a zwłaszcza mieszkaniowe
ło się w głębokim regresie po kryzysie w latach 2000–2003, a stan techniczny charakteryzowało się słabą dynamiką. W ostatnim 25. leciu najwyższy po-
i kondycja ekonomiczna sektora była niska. Przystąpienie Polski do struktur ziom budownictwa mieszkaniowego odnotowano w 2008 r., kiedy do użytku
Unii Europejskiej zapoczątkowało okres przełomowy dla polskiego budow- oddano 168 tys. mieszkań. W kolejnych latach budownictwo mieszkaniowe
nictwa. spadało mimo podejmowania działań (nieskutecznych), które miały wpływać
na ożywienie mieszkalnictwa. W 2014 r. oddano do użytku 143,4 tys. miesz-
Po czwarte – 10. lecie (2005–2014) było okresem „rewolucyjnych” zmian kań (o 15% mniej niż w 2008 r.).
w budownictwie, chociaż nie wszystkie szanse zostały w pełni wykorzysta-
ne. Tempo rozwoju i wzrost efektywności były w budownictwie wyższe niż Omawiając znaczenie budownictwa w gospodarce wymienić trzeba wpływ
w wielu innych dziedzinach gospodarki. budownictwa na rynek pracy. Sektor budowlany jest pracodawcą dla ponad
600 tys. osób o różnych kwalifikacjach. W wielu regionach jest głównym
Cechy wyróżniające budownictwo to: (czasem wyłącznym) pracodawcą. Oddziałuje silnie na rynek pracy zarówno
uzależnienie od warunków atmosferycznych, pozytywnie (szybko „wchłania” pracowników nawet o niskich kwalifika-
„wrażliwość” na wahania koniunkturalne, cjach), jak też negatywnie (w okresie dekoniunktury lub mniejszej intensyw-
długi cykl realizacji obiektów, duży udział ności robót zwiększa bezrobocie). Podkreślić należy efekt „mnożnikowy”
jednostek małych budownictwa; szacuje się, że 100 osób zatrudnionych bezpośrednio w budow-
nictwie tworzy co najmniej 400 dodatkowych miejsc pracy, a także inicjuje
Do istotnych cech funkcjonowania budownictwa należy niestabilność ryn- produkcję w innych działach gospodarki. Występuje zależność między wiel-
ku; przy stosunkowo długich cyklach produkcyjnych (nawet kilka lat od po- kością robót budowlanych a działalnością przemysłu, transportu i usług. Do
wstania koncepcji do oddania gotowego obiektu do użytkowania) zmieniają najważniejszych dziedzin współpracujących z budownictwem należą:
się warunki otoczenia: zmienia się popyt, zmieniają się ceny środków okre- • p rzemysły wytwarzające materiały i wyroby dla budownictwa; głównie
ślających koszty robót budowlanych, pojawiają się trudne do przewidzenia
bariery. Stąd wahania w produkcji budowlanej są głębsze i częściej występują przemysł mineralny, szklarski, ceramiczny, przemysł drzewny, niektóre
niż w stabilnych dziedzinach gospodarki
Źródło: dane GUS
Działalność budownictwa uzależniona jest przez kilka miesięcy w roku od
warunków atmosferycznych. W żadnej dziedzinie gospodarki nie występują
tak duże wahania, jak w produkcji budowlanej; miesięczna produkcja wyka-
zuje spadki lub wzrosty produkcji nawet do 50%, podczas gdy w przemyśle,
w handlu i w transporcie różnice wskaźników wzrostu nie przekraczają kilku
procent.
Inną cechą wyróżniającą budownictwo jest duży udział jednostek małych.
Sektor budownictwa jest zróżnicowany i rozdrobniony, firmy małe mają zna-
czenie lokalne, usługowe, wypełniają lokalne „nisze popytowe”’. Są to spółki
cywilne, firmy rodzinne, wiele z nich pracuje tylko sezonowo. Ta sytuacja
powoduje, że budownictwo jest podatne na działanie „szarej strefy”. Niektóre
szacunki wskazują, że „szara strefa” w polskim budownictwie może wynosić
w niektórych okresach nawet powyżej 20%. Zjawisko „szarej strefy” nasila
się w okresie dekoniunktury, kiedy małe firmy budowlane oficjalnie zawie-
szają działalność, a w rzeczywistości działają w szarej strefie na lokalnych
rynkach. Duże firmy nie korzystają (lub bardzo rzadko korzystają) z pracy
nierejestrowanej.
Liczba zarejestrowanych firm budowlanych w systemie REGON w latach
2005–2014 wahała się od 170 do 230 tysięcy, przy około 80% udziale jednostek
zatrudniających poniżej 9 osób. Jednostki małe charakteryzują się elastyczno-
ścią popytową (łatwo zmieniają profil działalności) i cenową (przystosowują
ceny do aktualnych warunków na rynku budowlanym). Wykonują większość
remontów, a w strukturze produkcji budowlanej remonty stanowią około 30%
działalności. Wprawdzie przedsiębiorstwa duże wpływają na sposób funkcjo-
nowania i charakter rynku budowlanego, ale jednostki małe są niezbędnym
uzupełnieniem i bez nich rynek budowlany nie mógłby działać prawidłowo.
12
kwiecień 2015 2(133)
Prof. dr Zofia Bolkowska
Budownictwo – jakie jest?
Do napisania artykułu skłoniły mnie opinie niektórych ekspertów, że bu- Ekonomiczne i społeczne znaczenie
downictwo jest konserwatywne, nie zwiększa produktywności, jest budownictwa
pracochłonne. Jeżeli porównuje się budownictwo z przemysłem, a szczegól-
nie z branżami wysokiej techniki – to różnice są istotne. Ale pod względem Przy relatywnie niewielkim udziale budownictwa w tworzeniu PKB
tempa wzrostu, zmian jakościowych i strukturalnych budownictwo osiągnęło (6–8%) budownictwo spełnia ważne funkcje społeczne. Budownictwo uczest-
sukcesy nie notowane w innych dziedzinach gospodarki, chociaż nie należy niczy w budowie, rozbudowie i modernizacji takich dziedzin jak szeroko po-
pomijać „opóźnień” z przyczyn zarówno obiektywnych jak też zawinionych jęte budownictwo infrastrukturalne, przemysłowe, usługowe. Wiele dziedzin
przez przedsiębiorców. (np. mieszkalnictwo, infrastruktura komunalna, inwestycje proekologiczne)
w odczuciu społecznym wpływają na poziom stopy życiowej.
Po pierwsze – budownictwo charakteryzuje się specyficznymi cechami, któ-
re nie występują w przemyśle, a większość z nich opóźnia i utrudnia rozwój. Po wejściu Polski w struktury unijne budownictwo infrastrukturalne
uzyskało priorytet. W programach współfinansowanych funduszami UE
Po drugie – udział budownictwa w tworzeniu PKB jest relatywnie niewiel- (program „Infrastruktura i Środowisko” oraz „Program budowy dróg krajo-
ki, ale budownictwo spełnia (obok ekonomicznych) ważne funkcje społeczne. wych”) określono zadania do realizacji przez przedsiębiorstwa budowlane.
W latach 2005–2014 budownictwo infrastrukturalne osiągnęło blisko trzy-
Po trzecie – w 2004 r. (rok wejścia Polski do UE) budownictwo znajdowa- krotny wzrost. Na tym tle budownictwo ogólne, a zwłaszcza mieszkaniowe
ło się w głębokim regresie po kryzysie w latach 2000–2003, a stan techniczny charakteryzowało się słabą dynamiką. W ostatnim 25. leciu najwyższy po-
i kondycja ekonomiczna sektora była niska. Przystąpienie Polski do struktur ziom budownictwa mieszkaniowego odnotowano w 2008 r., kiedy do użytku
Unii Europejskiej zapoczątkowało okres przełomowy dla polskiego budow- oddano 168 tys. mieszkań. W kolejnych latach budownictwo mieszkaniowe
nictwa. spadało mimo podejmowania działań (nieskutecznych), które miały wpływać
na ożywienie mieszkalnictwa. W 2014 r. oddano do użytku 143,4 tys. miesz-
Po czwarte – 10. lecie (2005–2014) było okresem „rewolucyjnych” zmian kań (o 15% mniej niż w 2008 r.).
w budownictwie, chociaż nie wszystkie szanse zostały w pełni wykorzysta-
ne. Tempo rozwoju i wzrost efektywności były w budownictwie wyższe niż Omawiając znaczenie budownictwa w gospodarce wymienić trzeba wpływ
w wielu innych dziedzinach gospodarki. budownictwa na rynek pracy. Sektor budowlany jest pracodawcą dla ponad
600 tys. osób o różnych kwalifikacjach. W wielu regionach jest głównym
Cechy wyróżniające budownictwo to: (czasem wyłącznym) pracodawcą. Oddziałuje silnie na rynek pracy zarówno
uzależnienie od warunków atmosferycznych, pozytywnie (szybko „wchłania” pracowników nawet o niskich kwalifika-
„wrażliwość” na wahania koniunkturalne, cjach), jak też negatywnie (w okresie dekoniunktury lub mniejszej intensyw-
długi cykl realizacji obiektów, duży udział ności robót zwiększa bezrobocie). Podkreślić należy efekt „mnożnikowy”
jednostek małych budownictwa; szacuje się, że 100 osób zatrudnionych bezpośrednio w budow-
nictwie tworzy co najmniej 400 dodatkowych miejsc pracy, a także inicjuje
Do istotnych cech funkcjonowania budownictwa należy niestabilność ryn- produkcję w innych działach gospodarki. Występuje zależność między wiel-
ku; przy stosunkowo długich cyklach produkcyjnych (nawet kilka lat od po- kością robót budowlanych a działalnością przemysłu, transportu i usług. Do
wstania koncepcji do oddania gotowego obiektu do użytkowania) zmieniają najważniejszych dziedzin współpracujących z budownictwem należą:
się warunki otoczenia: zmienia się popyt, zmieniają się ceny środków okre- • p rzemysły wytwarzające materiały i wyroby dla budownictwa; głównie
ślających koszty robót budowlanych, pojawiają się trudne do przewidzenia
bariery. Stąd wahania w produkcji budowlanej są głębsze i częściej występują przemysł mineralny, szklarski, ceramiczny, przemysł drzewny, niektóre
niż w stabilnych dziedzinach gospodarki
Źródło: dane GUS
Działalność budownictwa uzależniona jest przez kilka miesięcy w roku od
warunków atmosferycznych. W żadnej dziedzinie gospodarki nie występują
tak duże wahania, jak w produkcji budowlanej; miesięczna produkcja wyka-
zuje spadki lub wzrosty produkcji nawet do 50%, podczas gdy w przemyśle,
w handlu i w transporcie różnice wskaźników wzrostu nie przekraczają kilku
procent.
Inną cechą wyróżniającą budownictwo jest duży udział jednostek małych.
Sektor budownictwa jest zróżnicowany i rozdrobniony, firmy małe mają zna-
czenie lokalne, usługowe, wypełniają lokalne „nisze popytowe”’. Są to spółki
cywilne, firmy rodzinne, wiele z nich pracuje tylko sezonowo. Ta sytuacja
powoduje, że budownictwo jest podatne na działanie „szarej strefy”. Niektóre
szacunki wskazują, że „szara strefa” w polskim budownictwie może wynosić
w niektórych okresach nawet powyżej 20%. Zjawisko „szarej strefy” nasila
się w okresie dekoniunktury, kiedy małe firmy budowlane oficjalnie zawie-
szają działalność, a w rzeczywistości działają w szarej strefie na lokalnych
rynkach. Duże firmy nie korzystają (lub bardzo rzadko korzystają) z pracy
nierejestrowanej.
Liczba zarejestrowanych firm budowlanych w systemie REGON w latach
2005–2014 wahała się od 170 do 230 tysięcy, przy około 80% udziale jednostek
zatrudniających poniżej 9 osób. Jednostki małe charakteryzują się elastyczno-
ścią popytową (łatwo zmieniają profil działalności) i cenową (przystosowują
ceny do aktualnych warunków na rynku budowlanym). Wykonują większość
remontów, a w strukturze produkcji budowlanej remonty stanowią około 30%
działalności. Wprawdzie przedsiębiorstwa duże wpływają na sposób funkcjo-
nowania i charakter rynku budowlanego, ale jednostki małe są niezbędnym
uzupełnieniem i bez nich rynek budowlany nie mógłby działać prawidłowo.
12
kwiecień 2015 2(133)
