Page 44 - Konstrukcje Stalowe Nr 133
P. 44
Prawo
Patologie rynku – dumping cenowy
K onkurencja jest jednym z najważniejszych zjawisk jakie występują portu, panują zbliżone warunki konkurencji. Od tego jak zdefiniujemy
w gospodarce rynkowej. Próbując podkreślić jej znaczenie Komisja rynek, o którym mowa w art. 15 ust. 1 u.z.n.k. w istocie rzeczy zależy
Europejska już w latach 70. XX wieku, w I Raporcie w sprawie Polityki czy w okolicznościach konkretnej sprawy będziemy w stanie stwierdzić,
Konkurencji wskazywała, że „konkurencja jest najlepszym stymulantem że dany przedsiębiorca utrudnia dostęp do tego rynku innemu przedsię-
aktywności ekonomicznej, ponieważ gwarantuje najszerszą możliwość biorcy. Słusznie podniósł Konrad Kohutek, że „przedsiębiorca nie działa
działania dla wszystkich. (…) Konkurencja umożliwia przedsiębiorcom w gospodarczej próżni, a ocena okoliczności, w których mogło dojść do
ciągłe poprawianie ich wydajności, która jest warunkiem sine qua non sta- popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, musi następować w stosunku
bilnego poprawiania standardów życiowych i perspektyw zatrudnienia”1). do punktu odniesienia, jakim jest określony rynek”4). W doktrynie twierdzi
Jak trafnie zauważa Rajmund Molski „konkurencja może też być postrze- się więc, że pojęcie rynku ma swoje autonomiczne znaczenia zarówno na
gana jako mechanizm kształtujący reguły gry w procesie funkcjonowania gruncie u.z.n.k. jak i na gruncie u.o.k.k. Mówi się, że rynek w znaczeniu
wolnego rynku”2). Zdarza się jednak, że nie wszyscy przedsiębiorcy prze- w jakim posługuje się nim u.z.n.k. należy traktować jako pewien system
strzegają reguł gry. Niektórzy z nich bowiem, aby poprawić swoją pozycję potencjalnych i realnych współzależności łączących sprzedawców i ku-
rynkową posuwają się do nieuczciwych i niezgodnych z prawem zacho- pujących w toku prowadzonej działalności gospodarczej, obejmujących
wań. Wśród takich zachowań można wymienić dumping, który polega na problematykę zawierania transakcji handlowych. Termin ten jest bliski
sprzedaży towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świad- pojęciu obrotu gospodarczego5).
czenia albo ich odsprzedaż poniżej kosztów ich zakupu.
Sprzedaż poniżej kosztów własnych
Dumping w prawie polskim
Kolejną niezmiernie istotną przesłanką konieczną dla stwierdzenia, że
Kwestię dumpingu reguluje art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwiet- określone działanie przedsiębiorcy stanowi czyn nieuczciwej konkurencji,
nia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: u.z.n.k.), zgodnie o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1 u.z.n.k. jest to, aby sprzedaż towarów
z którym czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przed- lub usług następowała poniżej kosztu ich wytworzenia lub świadczenia
siębiorcom dostępu do rynku poprzez sprzedaż towarów lub usług poni- albo ich odsprzedaż była realizowana poniżej kosztów zakupu. W takiej
żej kosztu ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprzedaż poniżej sytuacji sprzedaż następuje poniżej kosztów własnych poniesionych przez
kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców. A zatem, aby przedsiębiorcę, który dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji. Jak
naruszyć art. 15 ust. 1 u.z.n.k., w pierwszej kolejności działanie przedsię- wskazuje się w piśmiennictwie „nie mają w tym kontekście żadnego zna-
biorcy powinno skutkować utrudnianiem innym przedsiębiorcom dostępu czenia koszty przeciętne, ponoszone przez konkurentów, czy – tym bardziej
do rynku. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się jednak, że art. 15 ust. 1 - koszty ponoszone przez przedsiębiorcę dotkniętego tym czynem”6). Może
pkt 1 u.z.n.k. został sformułowany w taki sposób, że sprzedaż towarów lub się bowiem zdażyć, że bardzo niska cena po jakiej sprzedawany jest dany
usług poniżej kosztu ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprze- towar (cena znacząco odbiegająca od cen rynkowych) nie wynika z czy-
daż poniżej kosztów zakupu stanowi właśnie przykład utrudniania dostępu nu nieuczciwej konkurencji, ale z obiektywnie uzasadnionych przyczyn.
do rynku3). Takie stanowisko znajduje również aprobatę w orzecznictwie Wśród takich obiektywnie uzasadnionych przyczyn można przykładowo
Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 25 października 2012 r., sygn. wskazać dostęp danego przedsiębiorcy do bardzo tanich surowców, z któ-
akt ICSK 147/12 wyjaśnił, że „Konstrukcja art. 15 ust. 1 pkt 1–5 u.z.n.k. rych wytwarzany jest towar finalny.
dowodzi egzemplifikacji utrudniania dostępu do rynku, a więc każde z za-
chowań opisanych w pkt. 1–5 art. 15 ust. 1 u.z.n.k. zawsze utrudnia do- Aby mówić o czynie nieuczciwej konkurencji polegającym na dumpin-
stęp innym przedsiębiorcom do rynku. Nie wymaga zatem dowodzenia, że gu konieczne jest również, żeby utrudnianie dostępu do rynku, które pole-
w wyniku wystąpienia któregokolwiek z opisanych we wskazanych punk- ga na sprzedaży lub odsprzedaży towarów poniżej kosztów własnych, było
tach zachowania nastąpiło utrudnienie przedsiębiorcy dostępu do rynku. realizowane w celu eliminacji konkurencyjnych przedsiębiorców z rynku.
Jeżeli więc stan faktyczny sprawy wypełnia hipotezę normy wynikającej Ważny jest zatem cel określonych działań podejmowanych przez danego
z art. 15 ust. 1 pkt 1–5 u.z.n.k. to nie jest konieczne dodatkowe wykazywanie, przedsiębiorcę. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 stycznia
że w następstwie któregokolwiek z zachowań określonych w pkt 1–5 tego 2008 r., sygn. akt ACa 231/07, wyjaśnił, iż aby mówić o czynie nieuczci-
przepisu doszło do utrudniania innym przedsiębiorcom dostępu do rynku”. wej konkurencji w rozumieniu art. 15 ust. 1 pkt 1 u.z.n.k. to utrudnienie
dostępu do rynku musi mieć za swój cel eliminację innych przedsiębior-
Rynek ców z tego rynku. Jednocześnie „warunkiem realizacji przesłanki celu,
o której mowa w analizowanym przepisie, jest dysponowanie przez spraw-
Spójrzmy jednak bardziej szczegółowo na przywołany przepis. Mowa cę potencjałem zdolnym zamiar ten urzeczywistnić”. A zatem „sprzedaż
jest w nim o tym, że czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie poniżej kosztów własnych nie wystarcza jeszcze do zakwalifikowania da-
innym przedsiębiorcom dostępu do rynku poprzez sprzedaż towarów lub nego zachowania jako czynu nieuczciwej konkurencji. Konieczne jest po-
usług poniżej kosztu ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprzedaż nadto wykazanie, że doszło do tego w celu eliminacji innych przedsiębior-
poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców. Warto ców, co oznacza, że dozwolona jest sprzedaż poniżej kosztów, dokonywana
jednak zadać pytanie o jaki konkretnie rynek chodzi? Czy chodzi o rynek w innym celu, np. jako próba wejścia na rynek. W takiej sytuacji bez zna-
w ujęciu terytorialnym czy też asortymentowym? A w szczególności czy czenia pozostawałby skutek nawet w postaci wyeliminowania przedsię-
rynek, o którym mowa w art. 15 ust. 1 u.z.n.k. jest tożsamy z rynkiem, biorcy jako niezamierzony”.
o którym mowa w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochro-
nie konkurencji i konsumentów. W tym miejscu warto tylko przypomnieć, Rażąco niska cena
iż jakkolwiek pojęcie rynku nie zostało w żaden sposób zdefiniowane na
gruncie u.z.n.k., to w u.o.k.k. już tak. Zgodnie bowiem z rzeczoną defini- Ze zjawiskiem dumpingu cenowego można również spotkać się w za-
cją przez „rynek właściwy” rozumie się rynek towarów, które ze względu mówieniach publicznych. W ramach rywalizacji wykonawców o udzielenie
na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawa- zamówienia publicznego niektórzy z nich posuwają się do złożenia oferty
ne przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na z rażąco niską ceną. Przyjmuje się, że rażąco niska cena jest to „cena nie-
którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu wiarygodna, nierealistyczna, odbiegająca wysokością od wartości zamó-
do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty trans- wienia oszacowanej przez zamawiającego z należytą starannością oraz od
wysokości cen pozostałych ofert złożonych w danym postępowaniu o udzie-
44
czerwiec 2015 3(134)
